ઢ
શબ્દ સંશોધનઃ રાજ અને હીના પારેખ
શબ્દસ્પર્ધાની આજની પૂર્વ તૈયારીમાં મને મારા ભાણિયા રાજ કે. પારેખ એ મદદ કરી છે. રાજ વડોદરામાં અંબે વિદ્યાલયમાં અભ્યાસ કરે છે. તેણે આ વર્ષે ધોરણ-૧૦ની પરીક્ષા આપી છે. રાજને વાંચવાનો ઘણો શોખ છે. તેને શબ્દપ્રયોગ કરવાની ઘણી મજા આવી.
ક્રમ |
શબ્દ |
અર્થ |
શબ્દપ્રયોગ |
1 |
ઢ |
અક્ષરશૂન્ય; અભણ. |
આ કુટુંબના બધા ઢ છે. |
2 |
ઢંક |
કાગડો. |
આ ઢંક રોજ અહીં જ બેસે છે. |
3 |
ઢંકાયેલું |
બંધ કરેલું; ઢાંકેલું; આચ્છાદિત. |
સવાર થઈ ગઈ છતાં ઘરનું બારણું ઢંકાયેલુ હતું. |
4 |
ઢંકી |
ખાંડણિયો. |
ઢંકીમાં મસાલા વાટવામાં આવે છે. |
5 |
ઢંગધડો |
વ્યવસ્થા; રીતભાત. |
રમેશનું ઘર ઢંગધડા વગરનું હતું. |
6 |
ઢંડોરચી |
ઢંઢેરો પીટનાર માણસ. |
આજકાલ ઢંડોરચી જોવા મળતા નથી. |
7 |
ઢંડેલ |
ઢંડેલ |
ઢંડેલનું ઢાંકણ હંમેશા ઢાંકીને રાખવું જોઈએ. |
8 |
ઢઊ |
મોટો કદાવર માણસ. |
પેલો માણસ ઢઊ દેખાય છે. |
9 |
ઢકળાવું |
દુઃખ પામવું; મૂંઝાવું. |
મનમાં ને મનમાં ઢકળાવું ન જોઈએ. |
10 |
ઢકેલચંદ |
બેદરકારીથી કામ કરનાર માણસ. |
અહીં ઢકેલચંદનું કોઈ કામ નથી. |
11 |
ઢકેલવું |
ધક્કો મારવો; હડસેલવું. |
વૃદ્ધને ઢકેલવું ન જોઈએ. |
12 |
ઢકોસલાં |
આભાસ; માયા; મિથ્થા જાળ. |
આ જગત ઢકોસલાં સમાન છે. |
13 |
ઢક્કા |
આફત; વિપત્તિ. |
આ ઢક્કાનો કોઈ તો ઉપાય હશે ને. |
14 |
ઢક્કાઢોલપ્રિયા |
અન્નપૂર્ણા દેવી. |
ઢક્કાઢોલપ્રિયાનું સ્મરણ કરીને જ જમવું. |
15 |
ઢક્કાવાદચલજ્જલા |
ગંગા નદી. |
ઢક્કાવાદચલજ્જલામાં સ્નાન કરવાથી પાપ ધોવાઈ જાય છે. |
16 |
ઢગ |
ગંજ; ઢગલો; અમુક વસ્તુઓનો મોટો એકત્ર જથ્થો. |
હમણાં ને હમણાં આ કચરાનો ઢગ સાફ કર. |
17 |
ઢગલાબાજી |
પત્તાંની એક જાતની રમત. |
ચાલ આપણે ઢગલાબાજી રમીએ. |
18 |
ઢગલાબંઘ |
ઘણું; પુષ્કળ; જથ્થાબંઘ; ટોળેટોળાં |
આ ખાણમાંથી ઢગલાબંધ સોનું મળતું હતું. |
19 |
ઢગું |
મૂર્ખ; કમઅક્કલ; નાદાન |
ઢગુંની વાતનો કોઈ દિવસ વિશ્વાસ ન કરવો. |
20 |
ઢગો |
બળદ; બેલ |
આ ઢગો વૃદ્ધ થઈ ગયો છે. |
21 |
ઢચકઢચક |
પાણી પીતાં થતો અવાજ. |
એટલી તરસ લાગી હતી કે આખું ગ્લાસ ઢચકઢચક પી ગયો. |
22 |
ઢચકાળ |
આનંદી; મોજીલું. |
એનો સ્વભાવ એકદમ ઢચકાળ છે. |
23 |
ઢચકાવવું |
પી જવું. |
હજી કેટલું દૂધ ઢચકાવશો? |
24 |
ઢચર |
આડંબર; ખોટો ડોળ. |
હવે તેનો ઢચર બધા જાણી ચૂક્યા છે. |
25 |
ઢચરી |
ડોસી; ઘરડી; સ્ત્રી. |
આ ઢચરી બહુ કચકચ કરે છે. |
26 |
ઢચરો |
ઘરડો કે જીર્ણ થઈ ગયેલો માણસ |
ઉધરસના કારણે ઢચરાને આખી રાત ઉંઘ ન આવી. |
27 |
ઢચુપચુ |
આનાકાની; હા ના કરવી તે. |
જવું કે ન જવું તે અંગે હજુ તેનું મન ઢચુપચુ હતું. |
28 |
ઢચ્ચી |
યુક્તિ; છેતરપિંડી. |
તારી એક પણ ઢચ્ચી ચાલશે નહીં. |
29 |
ઢટ |
જાડું કે મજબૂત કપડું. |
આશ્રમમાં તેને ઢટમાંથી બનાવેલા વસ્ત્રો પહેરવા આપતા. |
30 |
ઢટ્ટી |
લંગોટી; કોપીન. |
પહેલાના જમાનામાં સાધુઓ ઢટ્ટી પહેરીને વનમાં તપ કરતાં. |
31 |
ઢડવા |
એક પક્ષી; એક જાતની મેના. |
અહીંના જંગલમાં ઢડવાની વસ્તી જોવા મળે છે. |
32 |
ઢડ્ઢો |
પતંગ અથવા કનક્વામાંનો કન્ની બાંઘવામાં આવે છે |
મકરસંક્રાંતિના આગલા દિવસે જ પતંગને ઢડ્ડો બાંધીને તૈયાર રાખવા. |
33 |
ઢઢડાટ |
અભિલાષ; અભરખો. |
દીકરાને પરણાવવાનો એને બહુ ઢઢડાટ હતો. |
34 |
ઢઢણવું |
જોશથી બધું એકસાથે હાલી ઊઠવું |
ધરતી ઢઢણી ઉઠી ત્યારે ખબર પડી કે આ તો ધરતીકંપ છે. |
35 |
ઢઢળતું |
કબજામાં ન રહેતું; પોતાની સત્તામાં કે અંકુશમાં ન રેહનારૂં; દાબમાં નહિ એવું |
કંઈ પણ ઢઢળતું હોય તો તે તેને પસંદ નહોતું. |
36 |
ઢઢળવું |
શરીર ક્ષીણ થઈ જવું; શરીર નબળું થઈ જવું |
ઉંમર થાય એટલે શરીર ઢઢળવું થઈ જ જાય. |
37 |
ઢઢું |
દૂબળું ને નાનું ઘોડું. |
કેદારનાથ ચઢવું હોય તો ઢઢું ન ચાલે. |
38 |
ઢણકવું |
આમતેમ નકામા કે ખાલી ફર્યા કરવું; રઝળવું |
નોકરી વગર રાજુ આખો દિવસ ઢણક્યા કરતો. |
39 |
ઢણકો |
સૂક્ષ્મ ઊંઘ; ઊંઘનું ઝોકું. |
બપોરે જમ્યા બાદ એક ઢણકો આવી જ જાય. |
40 |
ઢણઢણ |
નોબતનો અવાજ. |
નોબતખાનામાં રોજ સાંજે ઢણઢણ થતું. |
41 |
ઢણઢણાવવું |
જોરમાં હલાવવું |
કંભકર્ણને જગાડવા બધાએ એને ઢણઢણાવવાનું શરૂ કર્યું. |
42 |
ઢપકો |
સાહીનો ડબકો. |
ઈન્ડીપેનથી લખો અને કાગળ પર ઢપકો ના પડે એવું તો બને જ નહીં. |
43 |
ઢપાલયા |
ડફ વગાડનાર ગવૈયો. |
હવે ઢપાલયા મળવા મુશ્કેલ છે. |
44 |
ઢપ્લા |
તંબૂરો. |
મીરાંબાઈ ઢપ્લા લઈને ભજન ગાતાં. |
45 |
ઢફડું |
જાડું. |
આટલું ઢફડું કાપડ ઉનાળામાં ના પહેરાય. |
46 |
ઢફલી |
ધૂળની ઢગલી. |
બાળકોને ઢફલીમાં રમવાનું ખૂબ ગમે છે. |
47 |
ઢબ |
કળા. ગુણ; સ્વભાવ |
એની કામ કરવાની ઢબ ઓફિસમાં સૌને પસંદ હતી. |
48 |
ઢબછબ |
કાર્ય કરવાની છટા. |
વહુની ઢબછબ જોઈને સાસુજી એના વખાણ કરતાં થાકતા ન્હોતા. |
49 |
ઢબઢબકલ્યા |
સ્વાદ વગરનું ખાણું. |
લોજમાં ઢબઢબકલ્યા ખાવાનું ખાઈને એ કંટાળી ચૂક્યો હતો. |
50 |
ઢબઢબાવવું |
ખખડાવવું; કમાડ ખખડાવવું. |
આટલું ઢબઢબાવ્યું તો પણ ધરમશાળાનો દરવાજો ન ખૂલ્યો. |
51 |
ઢબલી |
નાની ટેકરી. |
એના ઘરની પછીતે ઢબલી હતી. |