ય
શબ્દ સંશોધનઃ કાંતિભાઈ કરશાળા
ક્રમ |
શબ્દ |
અર્થ |
શબ્દપ્રયોગ |
1 |
યંતા |
સારથિ; રથ હાંકનાર માણસ |
કુરુક્ષેત્રના મેદાનમાં શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનના રથના યંતા હતા.
|
2 |
યંત્રણા |
વેદના; |
ડૉકટરે ઉપચારની સાથે સહાનુભૂતિના શબ્દોથી દરદીને યંત્રણા શાંત કરી. |
3 |
યક્ષાધિપતિ |
યક્ષોનો સ્વામી; કુબેર. |
દેવોના ધનભંડારનો યક્ષાધિપતિ સ્વામી છે. |
4 |
યક્ષોડુંબરક |
પીપળાનું ઝાડ. |
હિંદુ સંસ્કૃતિમાં પિતૃમાસમાં યક્ષોડુંબરક ને પાણી પાવામાં આવે છે. |
5 |
યત્નત: |
યત્નથી; ઉદ્યોગ વડે; મહેનત વડે. |
ધન, વિદ્યા, યત્નત: મેળવો. |
6 |
યથાર્થી |
ન્યાયી માણસ. |
યથાર્થી વિવેકબુદ્ધિથી સારા-નરસાનો ભેદ પારખે છે. |
7 |
યમદ્રુમ |
ખીજડાનું ઝાડ. |
હોમ- હવનમાં યમદ્રુમના કાષ્ટનો પણ ઉપયોગ થાય છે. |
8 |
યમન |
યમદેવ. |
પુરાણોના મત મુજબ યમનનું વાહન પાડો છે. |
9 |
યશોદ |
યશ દેનાર; આબરૂ દેનાર. |
જીવનમાં બીજાને માટે પણ યશોદ બની રહો. |
10 |
યાથાતથ્ય |
સત્ય; |
જીવનમાં વિકટ સંજોગો આવે તો પણ યાથાતથ્યને છોડશો નહીં.
|
11 |
યૌવનકંટક |
મોં ઉપરનું ખીલ |
યૌવનકંટક એ ફુટતી યુવાનીની નિશાની છે, એમ કહેવાય છે. |
12 |
યંત્રરંડિકા |
બાજીગરની પેટી. તેના વડે તે અનેક પ્રકારના ખેલ કરે છે. |
બાજીગરની બાજી તેની યંત્રરંડિકામાં જ રહેલી છે. |
13 |
યંત્રિત |
તાળું મારેલું; તાળું મારીને બંધ કરેલું. |
બહાર જાવ ત્યારે ઘરને બરોબર યંત્રિત કરીને જ જાવ. |
14 |
યકીનવાસિક |
અંધશ્રદ્ધા. |
ભૂત, પ્રેત, મૃતાત્મા વગેરેની માન્યતા યકીનવાસિકની નિશાની છે. |
15
|
યક્ષ્મઘ્ની |
દ્રાક્ષ; અંગૂર. |
લગ્ન પ્રસંગે મીઠાઈમાં યક્ષ્મધ્ની રબડી સ્થાન પામે છે. |
16 |
યખ |
ટાઢોડું. |
માવઠાને લીધે સર્વત્ર યખ થઈ ગયું છે. |
17 |
યતિની |
સાધ્વી; સંન્યાસિની. |
યતિનીનો આદર સત્કાર કરો.
|
18 |
યતીમ |
માબાપ વિનાનું બાળક. |
યતીમખાનામાં યતીમનું સારી રીતે જતન કરવામાં આવે છે. |
19 |
યંત્રઘર |
વીજળીની શક્તિ એકઠી કરવાનું મકાન; `પાવર હાઉસ`. |
યંત્રઘર દ્વારા શહેરો તથા ગામડાંઓને વીજળી પૂરી પાડવામાં આવે છે. |
20 |
યકદિલી |
સંપ. |
જયાં યકદિલી ત્યાં જંપ. |
21 |
યજ્ઞચક્ર |
રેંટિયો. |
મહાત્મા ગાંધીને યજ્ઞચક્ર પ્રિય હતો. |
22
|
યજ્ઞાંતકર્મ |
સ્વસ્તિવાચન. તે યજ્ઞને અંતે કરાય છે |
ઓમ દ્યો શાંતિ…….સામા શાંતિ રેધિ’ આ યજ્ઞાંતકર્મ છે. |
23 |
યશનામી |
જશવાળું; જેને યશ મળતો હોય એવું. |
પરોપકારી બનો તો યશનામી થશે. |
24 |
યશસ્વી |
પ્રખ્યાત; |
મહાત્મા ગાંધીનું નામ આજે પણ વિશ્વમાં યશસ્વી છે. |
25 |
યાચિત |
કરગરેલું ; કાલાવાલા કરેલું; પ્રાર્થના કરેલું |
યાચિતની યાચના જાણો, સમજો અને પૂરી કરો. |
26 |
યાત્રાનુમતિ |
પરદેશમાં જવા માટેનો પરવાનો; `પાસપોર્ટ` |
વિપુલે ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે યાતાનુમતિ મેળવી. |
27 |
યાવજ્જીવન કારાવાસ |
જન્મકેદ; જન્મટીપ. |
ખૂન કેસમાં ન્યાયધીશે તેને યાવજ્જીવન કારાવાસની સજા ફટકારી. |
28 |
યુગપુરુષ |
યુગને દોરનાર પુરુષ. |
પ્રત્યેક યુગમાં કોઈને કોઈ યુગ પુરુષ જન્મે છે. |
29 |
યૂથચારિતા |
સગાં, સોબતીઓ તથા જનતા તરફનો પ્રેમ |
સંકટ સમયમાં જ યૂથચારિતાની કસોટી થાય છે. |
30 |
યામેય |
ભાણેજ. |
દુર્યોધન મામા શકુનિનો યામેય હતો. |
31 |
યાતાયાત |
આવવા જવાનો વ્યવહાર; |
અતિવૃષ્ટિ, ભયાનક વાવાઝોડાથી યાતાયાત બંધ થઈ ગયો. |
32 |
યાતુવિદ્યા |
જાદુ. |
યાતુવિદ્યાથી જાદુગર અવનવાં ખેલ બતાવે છે. |
33 |
યાતનાલય |
નરક. |
ઘરમાં અશાંતિ, કંકાસ હોય તે ખરેખર યાતનાલય છે. |
34 |
યાંચા |
અરજ |
કુપુત્રો પાસેથી ખાધા ખોરાકી મેળવવા તરછોડાયેલા માતા પિતાએ જજ સમક્ષ યાંચા કરી. |